Η ιστορία της διακοινοτικής σύγκρουσης μπροστά στην προοπτική της επανένωσης (on-line Πολίτης, 1/2/09)

Να μας περιπαίζουν για τζείνα που εν εζήσαμεν. Όι όμως να μας φκάλλουν πελλούς τζιαι για τζείνα που εζήσαμεν!
(Ανώνυμος αναφερόμενος στις “φασαρίες”)

Δεν είναι τυχαίο που άνοιξε επιτέλους ο διάλογος και για τις σκοτεινές πτυχές της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας. Η συζήτηση για τα γεγονότα της διακοινοτικής σύγκρουσης είναι απαραίτητο συστατικό στοιχείο της διαδικασίας της επανένωσης. Επειδή μια κοινωνία που θέλει να αλλάξει το μέλλον της οφείλει να επανεξετάσει το παρελθόν της. Πάντως κρίνοντας από τις αντιδράσεις των δυνάμεων του διχοτομικού στάτους κβο, πρέπει να είμαστε σε καλό δρόμο.

Η αντίδραση των εθνικιστικών κύκλων σήμερα βασίζεται στη θέση ότι την αποκλειστική ευθύνη για τις συγκρούσεις την φέρει η Τουρκία και η ΤΜΤ (εξού και ο πολιτικός όρος τουρκο-ανταρσία) και ότι δεν έγιναν εγκλήματα από ε/κ πλευράς, ή αν έγιναν, ήταν παράπλευρες απώλειες της δίκαιης προσπάθειας υπεράσπισης του κράτους. Ο πραγματικός τους στόχος είναι η υπεράσπιση και αθώωση των πολιτικών τους προγόνων που τεκμηριωμένα έδρασαν ένοπλα κατά της άλλης κοινότητας. Για να το πετύχουν αυτό πρέπει να καταφέρουν να περάσουν τη δραστηριότητα των εθνικιστικών ομάδων της περιόδου 1960-1974 και ειδικότερα της περιόδου 1960-67 ως “εθνική δράση”. Αυτό προϋποθέτει την επιβολή της αντίληψης ενός συγκρουσιακού διπόλου μεταξύ των δύο κοινοτήτων τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν, έτσι ώστε να ερμηνευτεί η δράση των παράνομων ενόπλων ως το ενεργό τμήμα της εθνοτικής κοινότητας που έδρασε εκ μέρους του συνόλου της κοινότητας. Η δράση των παραστρατιωτικών επενδύεται με την αγωνιστική ρητορική έτσι ώστε να αποκτήσει το “εθνοσωτήριο” περίβλημα του “προστάτη”.

Βέβαια αυτό δεν είναι εύκολο εγχείρημα. Γιατί δεν πρέπει να αποδεικτεί μόνο ότι υπήρχαν δυο συγκροτημένες πολιτικά και αντιμαχόμενες στρατιωτικά εθνοτικές κοινότητες (η πλειοψηφία που έλεγχε το κράτος και η μειοψηφία που το αντιμαχόταν), αλλά κυρίως ότι υπήρχε μια τέτοια εθνική ενότητα και ομοψυχία στο εσωτερικό της ε/κ κοινότητας που επιδοκίμαζε τη δράση των ενόπλων. Για αυτό και οι συνεχείς και αδιάκοπες αναφορές σε δημοσιεύματα της “Χαραυγής” στοχεύουν στην πολιτική νομιμοποίηση της δράσης των εθνικιστικών κύκλων. Ο στόχος είναι διπλός. Από την μια να ενταχτεί το ΑΚΕΛ στην “εθνική” οπτική που προσπαθούν να επιβάλουν και από την άλλη να διαχυθεί η ευθύνη για τα εγκλήματα που διαπράχτηκαν από τους εθνικιστικούς κύκλους σε ολόκληρη την κοινότητα, έτσι ώστε όχι απλώς να μείνουν ατιμώρητα, αλλά και να εξοριστούν από την συλλογική μνήμη ωσάν να μην έγιναν ποτέ.

Η ιστορία όμως δε διαγράφεται. Και ούτε μπορεί να παραποιηθεί έτσι απλά με επιλεκτικές αναφορές σε δημοσιεύματα της “Χαραυγής”, που παγιδευμένη όπως βρέθηκε τότε δεν καταδίκασε όσο έντονα έπρεπε τη δράση της ένοπλης εθνικοφροσύνης. Τότε βέβαια μιλούσαν τα όπλα των εθνικιστών (κυρίως ενάντια σε αμάχους, αφού οι θρασύδειλες εθνικιστικές δυνάμεις δε συγκρούονταν στην πραγματικότητα μεταξύ τους, αλλά δολοφονούσαν κυρίως αθώους ομήρους της αντίπαλης κοινότητας) και επέβαλλαν τη σιωπή στους υπόλοιπους. Σήμερα ήρθε η στιγμή να μιλήσουν αυτοί που σιωπούσαν τόσα χρόνια και στις δυο κοινότητες. Επειδή η επανένωση προϋποθέτει και μια διαδικασία κάθαρσης μέσα από την αποκάλυψη της αλήθειας και την πολιτική καταδίκη των εγκληματιών. Όσο αυτή η πολιτική καταδίκη καθυστερεί τόσο θα καθυστερεί και η διαδικασία της επανένωσης. Επειδή τα εγκλήματα έχουν συντελεστεί και έχουν περάσει στη συλλογική μνήμη της άλλης κοινότητας, χρειάζεται μια επίπονη προσπάθεια δημόσιας παρουσίασης και καταδίκης τους εντός της κοινότητας, έτσι ώστε να αποδοθούν στους αυτουργούς τους και να πάψει να πλανάται το φάντασμα της συλλογικής ευθύνης πάνω στην ε/κ κοινότητα. Το ίδιο βέβαια οφείλει να πράξει και η τ/κ κοινότητα.

Σήμερα οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές. Ο εθνικισμός και στις δυο κοινότητες έχει υποχωρήσει σε σημαντικό βαθμό καθώς έχει ξεπεραστεί ήδη από την ιστορία. Σε αυτό το πλαίσιο οι δυνάμεις της διακοινοτικής συμφιλίωσης και της επανένωσης της χώρας μπορούν και πρέπει να επιφέρουν στον εθνικισμό την τελειωτική, πολιτική του ήττα. Και αυτή η ήττα του εθνικισμού σε πολιτικο-ιδεολογικό επίπεδο, προϋπόθεση της διαρκούς ειρήνης, περνά μέσα από την καταδίκη των εθνικιστικών εγκλημάτων που συντελέστηκαν σε εποχές που οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι έχουν περάσει ανεπιστρεπτί.

Υπάρχουν εκθέσεις του ΟΗΕ γι' αυτά τα εγκλήματα. Αξιοθρήνητη η στάση εκείνων των ε/κ που αρνιούνται να παραδεχτούν αυτά τα πράγματα

...Όμως την εποχή εκείνη το πιο φονικό σύστημα ήταν αυτό των ομήρων. Δηλαδή οι ένοπλες ομάδες μιας κοινότητας συλλάμβαναν μέλη της άλλης κοινότητας και τα είχαν φυλακισμένα για κάποιο χρονικό διάστημα. Οι συλλήψεις ήταν συχνά αυθαίρετες, δηλαδή αφορούσαν άτομα που δεν απειλούσαν κανένα. Η κατάσταση ήταν χαώδης, η μια κοινότητα ζούσε δίπλα στην άλλη σε όλο το νησί, για κάποιους όλα τα μέλη της άλλης κοινότητας ήταν ύποπτα. Από τα μέλη των ομάδων που προέβαιναν σε συλλήψεις μερικοί λειτουργούσαν ως κράτος εν κράτει. Κάποιοι όμηροι τελικά απολύθηκαν, άλλοι μαθεύτηκε ότι συνελήφθησαν αλλά δεν βρέθηκαν ποτέ. Αν μέλη της κοινότητας που κρατούσε τους ομήρους σκοτώνονταν σε μάχη ή δολοφονούνταν εν ψυχρώ, τότε για τους δεσμοφύλακες αυτοί οι όμηροι ήταν τα πιο "πρόχειρα" εξιλαστήρια θύματα της εκδίκησης. Τους περισσότερους ομήρους συλλάμβαναν οι ένοπλες ομάδες των ε/κ διότι ήταν οι περισσότεροι και ισχυρότεροι, έλεγχαν σχεδόν το σύνολο του νησιού και το οδικό δίχτυο. Οι τ/κ πιο δύσκολα μπορούσαν να αρπάξουν ε/κ, οι απαγωγείς περιορίζονταν στις παρυφές των περιοχών τους...
...Ακούστε τα εγκλήματα είναι γεγονότα, ούτε ξεγίνονται, ούτε ξεχνιούνται ούτε αποκρύβονται. Από εμάς ως κοινότητα αναμένεται να διαχωρίσουμε τις ευθύνες μας από τους αυτουργούς. Εγώ ως ε/κ και ως επιστήμονας ιστορικός απευθύνομαι στους τ/κ και τους ιστορικούς τους, λέω πως ναι, πράγματι, αυτά διέπραξαν ομοεθνείς μου, αλλά η κοινότητα μου ως σύνολο δεν ευθύνεται και τους ζητώ να δεχτούν και εκείνοι ό,τι έπραξαν οι αντίστοιχοι δικοί τους, να επέλθει μια κάθαρση στο παρελθόν για να κοιτάξουμε προς το μέλλον.

Ρολάνδος Κατσιαούνης, Χαραυγή, 26/01/2009

Θέσεις για μια ριζοσπαστική ιστορία

Η ιστορία αποτελεί την αφετηρία των κοινωνικών επιστημών, επειδή παρέχει το πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσονται όλες οι θεωρητικές έννοιες. Ως αυτόνομη επιστήμη η ιστορία είναι ο τόπος όπου σχηματίζονται τα βασικά στοιχεία που αντλεί τόσο η κυρίαρχη όσο και η αντιστασιακή κοσμοαντίληψη. Για αυτό η ιστορία αποτελεί πεδίο πολιτικής σύγκρουσης.

Η ερευνητική εστίαση στο κοινωνικό πεδίο επιτρέπει τη θεώρηση της ανθρώπινης καθημερινότητας και των νοημάτων που αυτή κουβαλά σε αντιδιαστολή με την υφιστάμενη προσήλωση στις νομικοπολιτικές, διπλωματικές και στρατιωτικές πτυχές που θεωρεί την δραστηριότητα της ελίτ ως την κινητήριο δύναμη της ιστορίας. Η σύγχρονη ιστορία δημιουργείται στους εργασιακούς και στους δημόσιους χώρους από τις ομάδες και τα πλήθη και όχι πλέον πίσω από κλειστές πόρτες όπου συνεδριάζουν οι εκπρόσωποι της εξουσίας όσο ισχυροί και αν είναι. Για αυτό μια ριζοσπαστική ιστορία πρέπει να αναλύει μεν τις μεταλλάξεις της κρατικής μορφής, αλλά ιδιαίτερα πρέπει να τις αντιπαραβάλλει με τις κοινωνικές δυναμικές που τις οριοθετούν και τις ορίζουν.

Το παγκόσμιο και περιφεριακό συγκριτικό πλαίσιο αναφοράς απελευθερώνει τον ερευνητή από εθνοκεντρικές στρεβλώσεις. Επειδή άλλο η αυτονομία του χώρου, οι τοπικές δηλαδή δυναμικές και άλλο οι αντιλήψεις της εθνικής μοναδικότητας και οι αφηγήσεις των εθνικών ή φυλετικών χαρακτηριστικών. Μια ριζοσπαστική ιστορία, είναι πάνω από όλα μια διεθνιστική ιστορία. Σε αυτό το πλαίσιο, η αποδόμηση των εθνικιστικών ιδεολογημάτων αποτελεί πρωταρχικό στόχο της ριζοσπαστικής ιστορίας. Όχι για να τα αντικαταστήσει με κοσμοπολίτικα ιδεολογήματα της πολυπολιτισμικότητας, αλλά για να αμφισβητήσει το κοινωνικοπολιτικό στάτους κβο και την κυρίαρχη ιδεολογία της εθνικής ενότητας που κρύβει τις πραγματικές κοινωνικές αντιθέσεις. Η πολυπολιτισμικότητα αποτελεί κοινωνικό δεδομένο, όχι πολιτικό στόχο. Ο πολιτικός στόχος μιας ριζοσπαστικής ιστορίας είναι η ολοκληρωτική χειραφέτηση της ανθρωπότητας και όχι απλά η παγκόσμια ειρήνη.

Η προφορική και η τοπική ιστορία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος μιας ολιστικής ιστορίας επειδή μπορεί να συλλάβει πτυχές που δεν αποτυπώνονται στον γραπτό και ειδικότερα στον “αρχειακό” λόγο. Έτσι συμπεριλαμβάνονται τα βιώματα και οι αντιλήψεις όπως αυτά ανασκευάζονται μέσα από την διασταύρωση της προσωπικής εμπερίας με την συλλογική μνήμη. Το ζητούμενο από την σκοπιά της ριζοσπαστικής ιστορίας είναι η ανάδειξη των κρυμμένων και των λογοκριμένων φωνών που έχουν καταδικαστεί από την εξουσία στην εξαφάνιση. Όχι με μια μουσειακή λογική πολιτικής αρχαιολογίας, αλλά με την πρόθεση να μελετηθούν οι κύκλοι των παρελθοντικών αγώνων και να συσχτιστούν με τους σημερινούς και τους αυριανούς.

Η ταξική σύνθεση της κοινωνίας συνιστά το κατεξοχήν πεδίο μιας ριζοσπαστικής ιστορίας, όχι απλά επειδή η κοινωνία μας είναι διαιρεμένη ταξικά και άρα μια ολιστική ιστορία πρέπει να το λάβει αυτό υπόψη, αλλά επειδή μέσα από αυτές ακριβώς τις διαιρέσεις προκύπτουν οι συνιστώσες της πολιτικής και της ιστορικής πράξης. Το ζήτημα εδώ δεν είναι απλά η αναγνώριση και μελέτη της συγκρότησης των κοινωνικών τάξεων, αλλά η θεώρηση των αντικειμενικών συνθηκών που επιβάλλει το κεφάλαιο στην οργάνωση της εργασίας και η υποκειμενικότητα της αντίστασης όπως αυτή αρθρώνεται μέσα και έξω από τους εργασιακούς χώρους.

Η ριζοσπαστική οπτική δεν μπορεί να περιορίζεται στην ανάγνωση και την ερμηνεία της ιστορίας αλλά πρέπει να είναι προσανατολισμένη προς την δημιουργία της. Το ζητούμενο δεν είναι μια καινούργια φιλοσοφία της ιστορίας ή μια επαναδιατύπωση της κριτικής θεωρίας. Είναι η συνειδητοποιημένη πράξη που μετρά, είναι η κοινωνική δράση που κινεί την ιστορία και θέτει τόσο την ιστορική ερμηνεία όσο και το πλαίσιο της σε αδιάκοπο μετασχηματισμό.

Η εργοδοτική τρομοκρατία δεν θα περάσει. Αλληλεγγύη στην συνδικαλίστρια Κωνσταντίνα Κούνεβα.

αύριο το σάββατο 17 του μήνα οργανώνουμε Πάρτι Αλληλεγύης και Συλλογή Εισφορών για την Κωσταντίνα Κούνεβα,
τη Γραμματέα του Παναττικού Σωματείου Καθαριστριών και Οικιακών Εργαζομένων
που έπεσε θύμα επίθεσης με βιτριόλι τον προηγούμενο μήνα. Διοργάνωση 'Φανάρι του Διογένη' τζιαι 'Φάλιες-Εναλλακτικά Μedia'. Χώρος Κατάληψη-Κοινωνικό Κέντρο, Το Φανάρι του Διογένη, ώρα 22.00

Ο αντι-εξουσιαστικός χώρος της Κύπρου – προοπτικές τζιαι προβλήματα

1.Γράφω τούτον το κείμενο με την ελπίδα να αποτελέσει την αφετηρία για μιαν συζήτηση. Έστω ηλεκτρονικά τζιαι δημόσια αφού το τελευταίο διάστημα φαίνεται ότι έχουμεν πρόβλημα συνεννόησης τόσο στα στέκια όσον τζιαι στον δρόμο. Η εχτεσινή πορεία τζιαι το χάλι μας το μαύρο ήταν η σταγόνα νομίζω που εξισιήλισεν το ποτήρι. Σε μιαν πορεία σιηλλιάων ατόμων εγκλωβιστήκαμεν σε μιαν ηλίθιαν κόντρα με την περιφρούρηση του ΑΚΕΛ που δεν είσιεν καμιάν απολύτως λογική. Άλλον το να ασκούμεν κριτική στην κυβέρνηση του ΑΚΕΛ τζιαι στο Κυπριακό κράτος τζιαι άλλον το να μαλλώνουμεν με τα μέλη ή τους υποστηρικτές του ΑΚΕΛ. Επήαμεν τζιαμέ για να καταδικάσουμεν το Ισραηλινό έγκλημα, όι να διαλύσουμεν την διαδήλωση. Το ότι εμπήκαμεν στην γωνιά τζιαι εμποδιστήκαμεν που το να κοντέψουμεν καν στην Ισραηλίτικη πρεσβεία έννεν μόνον πρακτικό αλλά εν τζιαι θεωρητικόν ζήτημαν. Τζιαι εφάνηκεν τζιαι προψές στην συζήτηση στη βιβλιοθήκη για την κρατική καταστολή. Έσιει να κάμει με την γενικόττερη αντίληψη που έχουμεν για το τι συνιστά πολιτική δράση τζιαι τι οργάνωση. Τζιαι προσεγγίσεις του τύπου “επουλήσαν μας οι αριστεριστές τζιαι εδέραν μας οι κότσιηνοι φασίστες” πέραν που το ότι εν απλοϊκές τζιαι ανακριβείς, πιο σημαντικά παρασιωπούν τες δικές μας προσωπικές τζιαι συλλογικές ευθύνες για την κατάσταση μας. Επειδή ναι μεν εβάλαν μας στο περιθώριο αλλά αμπα τζιαι εθέλαν το κάποιοι που εμάς; Άμπα τζιαι εν σε κάποιον βαθμό αυτοεπιβαλλόμενη η περιθωριοποίηση του χώρου; Πως αννοιούμαστεν προς τα έξω τζιαι πως συσχετιζούμαστεν με την κοινωνία; Αν ο σκοπός μας εννά είμαστεν στο περιθώριο μόνοι μας χωρίς πολιτικές τζιαι κοινωνικές συμμαχίες τζιαι χωρίς κοινωνική επιρροή εγώ εν είμαι διαθετημένος να συνεχίσω να ασχολούμαι.

2.Αφού εσυζητήσαμεν τζιαι εσυνυπογράψαμεν κείμενο 14 οργανώσεις πως εβρεθήκαμεν τελικά 20 άτομα μόνοι μας έναντι της ΑΚΕΛικής περιφρούρησης; Έπρεπεν μαζί με την ε/κ εξωκοινοβουλευτική αριστερά να είχαμεν διαφορετικό σημείο εκκίνησης, ίσως το οδόφραγμα της Λήδρας υποδεχόμενοι τους τουρκοκύπριους. Αλλά εν τζιαι κανεί να λαλούμεν για εναλλαχτικό μπλοκ τζιαι να το περιμένουμεν να γίνει που μόνον του. Δαμέ συζήτηση εν μπορούμεν να κάμουμεν πάνω σε πρακτικά ζητήματα, όι να υλοποιήσουμεν μιαν αμφίβολη πολιτική συμμαχία στον δρόμο. Τζιαι κάτι άλλον. Εν έσιει νόημα να πηαίνουμεν σε διαδηλώσεις τζιαι να ξιτημάζουν κάποιοι που μας τους άλλους διαδηλωτές ότι εν αρνιά, φλώροι, ρουφκιάνοι, φασίστες κτλ. Τούτα εν σημάθκια ανωριμότητας τζιαι διούν αφορμή στον κάθε έμμισθο ΑΚΕΛικό να μπορεί να δικαιολογηθεί στο στυλ “εσπάσαμεν σας τα πανώ σας τζιαι τες σημαίες σας γιατί μας εξιτημάζετε, εσείς επροκαλέσατε την σύγκρουση”.

3.Πάρακατω. Το θεωρητικό ζήτημα εν η πολιτική συγκρότηση του χώρου τζιαι το πρακτικό εν ο τρόπος των παρεμβάσεων μας μέσα στην κοινωνία. Αν αναλωθούμεν σε κόντρες με τους μπάτσους, τους φασίστες, την ΑΚΕΛική περιφρούρηση ή τους αριστεριστές όι μόνον εν θα πετύχουμεν τίποτε, αλλά κινδυνεύουμεν να διαλυθούμεν που την καταστολή πριν να αρθρώσουμεν καν λόγο. Ο στόχος μας πρέπει να ένι να προβάλουμεν εναλλαχτικές πολιτικές αναλύσεις, θέσεις τζιαι προτάσεις. Όι να κάμνουμεν πολιτικές κοκορομαχίες με άλλα ιδεολογικά μαχαζιά. Τωρά θα έπρεπεν να συζητούμεν για την ιστορία τζιαι τα δεδομένα της αραβο-ισραηλινής σύγκρουσης, να δούμε τες προοπτικές για μιαν τρίτη ιντιφάτα όι απλά στην Γάζα τζιαι την Δυτική Όχθη αλλά σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, να συζητήσουμεν συσχετισμούς με την ελληνική εξέγερση τζιαι τες Ευρωπαϊκές κινητοποιήσεις αλληλεγγύης. Θα έπρεπεν να ενημερωθούμεν για τες προοδευτικές δυνάμεις μέσα στο Ισραήλ τζιαι να αποκτήσουμεν επαφή. Θα έπρεπεν να πάρουμεν θέση για την Χαμάζ τζιαι τες άλλες Ισλαμικές οργανώσεις τζιαι να καταλάβουμεν γιατί καταφέρνουν να εν τόσον δημοφιλείς μέσα στους λαούς της Μέσης Ανατολής. Πρέπει επιτέλους να αρκέψουμεν να θωρούμεν πέραν που την μούττη μας. Αφήνω το ως δαμέ για να μιλήσουν τζιάλλοι τζιαι ύστερα πάλε.