Αντίο Ρολάνδο Κατσιαούνη

Απεβίωσε χτες, χάνοντας τη μάχη με τον καρκίνο, ένας από τους πιο σημαντικούς Κύπριους ιστορικούς. Η έρευνά του για τη σύγχρονη κυπριακή ιστορία και η εστίασή του στα λαϊκά και εργατικά στρώματα υπήρξε πρωτοποριακή και τα αποτελέσματα της δουλειάς του ιδιαίτερα αξιόλογα. Ο Ρολάνδος Κατσιαούνης ήταν ένας σοβαρός επιστήμονας που απέφευγε και απεχθανόταν τις φλυαρίες. Ήταν ένας επιμελής συγγραφέας που δύσκολα έπαιρνε την απόφαση να σταματήσει τις διορθώσεις και να παραδώσει το κείμενο. Η τελειομανία του ήταν, θεωρώ, ένας συνδυασμός της αυστηρότητας με την οποία αναζητούσε την ακρίβεια αλλά και της κλασικής του αισθητικής που θεωρούσε ότι το κάθε κείμενο θα έπρεπε να είναι απόλυτα ισοζυγισμένο και ισορροπημένο μέχρι την τελευταία λέξη – “να μην ρέμπει τίποτα”.

Στρατευμένος Μαρξιστής, έπαιρνε πολύ στα σοβαρά την ιστορία και τις πολιτικές της προεκτάσεις. Αλλά επίσης έπαιρνε στα σοβαρά – πολύ περισσότερο από όσο έπρεπε – την εικόνα του και την μικρότητα του περιβάλλοντος στο οποίο έπρεπε να εργαστεί. Τον ενοχλούσε που δεν κέρδισε το κύρος και την αναγνώριση, που σαφώς του άξιζε, από την αστική διανόηση. Και του είχε μείνει και μια αίσθηση πικρίας από την ανεπαρκή στήριξη του κόμματός του, όταν αυτός τολμούσε να εκτεθεί δημόσια σε πολιτικά ευαίσθητα θέματα. Όταν όμως διαγνώστηκε με προχωρημένο καρκίνο, όλα αυτά έγιναν ασήμαντες λεπτομέρειες. Αυτό που τον ενοχλούσε ήταν ότι ένιωθε ότι δεν θα προλάβαινε να ολοκληρώσει το μεγάλο του έργο – την ιστορία του ΚΚΚ-ΑΚΕΛ και ότι δεν θα πρόφτανε να τελειώσει την εμπλουτισμένη με νέα εμπειρικά δεδομένα και θεωρητική επανεπεξεργασία του κομματιού για τον ελληνικό εθνικισμό, επανέκδοση του σημαντικού του βιβλίου “Labour society and politics in Cyprus during the second half of the 19^th Century”.

Το έργο του Κατσιανούνη είναι ιδιαίτερο σημαντικό, τόσο από ουσιαστικής όσο και από μεθοδολογικής πλευράς. Με τα δυο του βιβλία και τα διάφορα του άρθρα φώτισε άγνωστες πτυχές της κυπριακής ιστορίας, πρόσφερε νέες αναλύσεις των γεγονότων και άνοιξε καινούργιες ερμηνευτικές οπτικές. Μελέτησε σχολαστικά πληθώρα αρχειακών πηγών και συσσώρευσε γνώσεις αλλά έχοντας κατά νου τις δυνατότητες και τους περιορισμούς των αρχείων, τοποθετούσε τις πληροφορίες που αντλούσε πάντα στο ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο. Μελέτησε πληθώρα συγγραμμάτων και απόκτησε ένα στέρεο θεωρητικό υπόβαθρο χωρίς όμως ποτέ να αφήνει την θεωρία να τον παρασύρει μακριά από τα “σκληρά δεδομένα”. Η εργασία του ήταν συνθετική, ισορροπώντας μεταξύ των διαφόρων επιπέδων και θεματικών διαστάσεων που αφηγούνταν, ενώ η επάρκεια των εμπειρικών στοιχείων που παρέθετε σε συνδιασμό με την άρτια χρήση της γλώσσας, έδινε μια επεξηγηματική σαφήνεια στα κείμενα του.

Ο Ρολάνδος Κατσιανούνης αφήνει πίσω του μια σημαντική επιστημονική παρακαταθήκη, ένα μεγάλο και πλούσιο αρχείο για την σύγχρονη κυπριακή ιστορία και μεγάλες, φιλόδοξες, ημιτελείς εργασίες. Ελπίζω, έστω και μετά τον θάνατο του, να αναγνωριστεί η προσφορά του και να αξιοποιηθεί το έργο του, όπως θα ήθελε και ο ίδιος.

Αντίο, Ρολάνδο.