Μαρτυρίες από τις μέρες του πραξικοπήματος

Λευκωσία - Κερύνεια

“Κατά την διάρκεια της ανάκρισης μου περίπου 80 ένοπλοι απέξω πυροβολούσαν στον αέρα συνεχώς. Ήταν πανδαιμόνιο. Όταν μου επέτρεψαν να πάω στο σπίτι μου με ακολούθησαν, περικύκλωσαν το σπίτι και δεν σταμάτησαν να πυροβολούν μέχρι το πρωί. Περιττό να πω ότι η οικογένεια μου και ειδικά τα παιδιά έτρεμαν από τον φόβο.”

Αντρέας Τσακκιστός, Γέρι

“...Όταν έφτασαν τα νέα στην Κερύνεια ότι ο Μακάριος ήταν ζωντανός και ότι μίλησε στο ράδιο Ελεύθερη Κύπρος στη Πάφο, οι καμπάνες της εκκλησιάς άρχισαν να χτυπούν. Η γυναίκα μου και εγώ μαζί με κάποιους άλλους φίλους βγήκαμε έξω και καλούσαμε τον κόσμο να διαδηλώσει. Σύντομα ήρθαν και άλλοι μαζί ενώ οι πραξικοπηματίες άρχισαν να πυροβολούν στον αέρα από το Κάστρο. Όμως πολλοί άνθρωποι μαζεύτηκαν στο κτιριο της Μητρόπολης και φώναζαν συνθήματα: ο Μακάριος ζει, Κάτω η χούντα, Το πραξικόπημα δεν θα περάσει, Όλοι στον αγώνα. Μετά ο κόσμος πορεύτηκε στο κέντρο της πόλης. Αλλά η χούντα απάντησε στέλλοντας άρματα από την Γλυκιώτισσα. Κανονιοβόλησαν την μητρόπολη τρομοκρατώντας το πλήθος μέχρι που κατάφεραν να επιβάλουν κέρφιου και καθεστώς ωμού τρόμου παντού.”

Λάμπρος Νικολάου

“Είχα επιστρέψει στο χωριό μου μετά την δουλειά, όταν με σταμάτησε ο Κ.Μ. από τον Γερόλακκο που ρώτησε το όνομα μου και διάταξε κάποιον άλλο να ελέγξει αν ήμουν πάνω στη λίστα. Στο μεταξύ ένας άλλος φασίστας από την Σκυλλούρα που με ήξερε με διάταξε να ανεβώ σε ένα λεωφορείο γεμάτο Κοντεμενιώτες και μας πήγαν στον αστυνομικό σταθμό του Γερόλακκου”. Μαζί με τέσσερις άλλους ο Σοφοκλής μεταφέρθηκε στις Κεντρικές Φυλακές. “Η ατμόσφαιρα εκεί ήταν αυτή του στρατόπεδου συγκέντρωσης”.

Σοφοκλής Κουλλούτσιος, Κοντεμένος

Επαρχία Αμμοχώστου

“Ο Μιχάλης Χαμπή από το Μαραθόβουνο, που στις 15 του Ιούλη πολέμησε γενναία στο αρχηγείο του Εφεδρικού και αργότερα στο Καϊμακλί, συνελήφθηκε στο χωριό του από 20 ένοπλους ΕΟΚΑΒητατζήδες πραξικοπηματίες το βράδυ της 16ης. Οι περισσότεροι από τους αριστερούς του χωριού είχαν συλληφθεί και κατηγορηθεί ότι έλαβαν μέρος στην αντίσταση. Ήθελαν τα όπλα τους. Ο σύντροφος Μιχάλης και οι άλλοι οδηγήθηκαν στο σπίτι του γνωστού ΕΟΚΑΒητατζιή Γ.Γ όπου χτυπήθηκαν από τον Ν.Γ.Ν. Απειλήθηκαν με εκτέλεση. Ένας διαβόητος φασίστας, ο Β.Α.Κ. έβαλε την κάννη του πιστολιού του στο στόμα του Χαμπή απειλώντας τον...”

Λεμεσός

“Στην κορυφή της οδού Θεσσαλονίκης μια διμοιρία της Εθνικής Φρουράς διατάχτηκε να πυροβολήσει τους διαδηλωτές αλλά οι στρατιώτες ήταν προσεχτικοί και πυροβολούσαν πάνω από τα κεφάλια του πλήθους. Η διαδήλωση των άοπλων ανθρώπων διαλύθηκε όταν τα αυτόματα των Εθνοφρουρών αντικαταστάθηκαν από τα πολυβόλα της ΕΟΚΑ Βήτικης λέρας που άρχισαν να πυροβολούν μέσα στο πλήθος.”

Αρτέμιος Χρίστου

αποσπάσματα από την έκδοση της Κ.Ε του ΑΚΕΛ, Ιούλιος-Αύγουστος 1974 Χρονικό της σύγχρονης τραγωδίας της Κύπρου (μετάφραση από την αγγλική έκδοση του 1977)